Vraag jij je weleens af waarom je er vóóraf soms zo tegen opziet, maar je ná het sporten altijd zo lekker voelt? Het antwoord op de eerste vraag schuilt in je reptielenbrein en dat op de tweede vraag in endorfine. Endorfine is een neurotransmitter die je pijn en stemming kan verlichten en betrokken is bij beloning. In dit artikel bespreek ik alles wat je wilt weten over de aanmaak en functie van dit stofje. Ook deel ik tips hoe je je endorfine een boost kunt geven in geval van een tekort.

Wat is endorfine?

Endorfine is een neurotransmitter die het lichaam zelf kan aanmaken. In de hersenen zijn de hypofyse en hypothalamus verantwoordelijk voor het aanmaken van endorfine, dat in totaal in 3 verschillende soorten voorkomt.

Deze verschillende soorten endorfinen hebben in het lichaam en de hersenen allemaal een eigen functie. Het meest bekend uit populair wetenschappelijke literatuur zijn beta-endorfinen, omdat deze betrokken zijn bij onder meer stressmanagement, gevoelens van geluk of euforie, verslaving, depressie en pijnonderdrukking.

Leuk om te weten: de term ‘endorfine’ is een samenvoeging van de woorden ‘endogeen’ (betekenis: van binnen uit ontstaand) en ‘morfine’ (de bekende pijnstillende stof die uit opium wordt bereid). Dit geeft aan dat endorfine een natuurlijke pijnonderdrukker is die door de hersenen wordt aangemaakt. Onder bepaalde omstandigheden hebben beta-endorfinen zelfs een sterker effect dan morfine.

Wat is de functie van endorfine?

Vanuit een evolutionaire context heeft endorfine een belangrijke functie. De stof helpt ons om in moeilijke of extreme situaties te overleven. Denk bijvoorbeeld aan een ongeval, waar je de pijn in eerste instantie niet voelt door het effect van endorfine. Of aan je euforische toestand na een ritje in de achtbaan. Je brein associeert dit met gevaar en compenseert dit met een flinke boost endorfine.

Bij het pijnverlichtende en stemmingsverbeterende effect van endorfine zijn ook andere neurotransmitters zoals dopamine, serotonine, oxytocine, (nor)adrenaline en fenethylamine betrokken. In de praktijk worden dit soort stofjes vaak ook wel gelukshormonen genoemd, hoewel de werking ervan veel verder gaat dan dat.

Naast pijnregulering en stemmingsverbetering wordt endorfine bijvoorbeeld ook geassocieerd met onder meer het verbeteren van je slaap, het reguleren van je hongergevoel, het verlagen van je stressniveau en het versterken van je immuunsysteem. Er is echter nog veel wetenschappelijk onderzoek nodig om een duidelijk beeld te krijgen over de precieze rol van endorfine.

Endorfine aanmaken: hoe doe je dat?

Endorfine wordt door het brein aangemaakt vanuit precursors (voorlopersstofjes) zoals l-tyrosine en l-methionine. Deze stofjes komen onder meer voor in voedingsmiddelen als eieren, avocado, kip, noten, kalkoen, rundvlees, vis, schaaldieren, sojabonen, pinda’s, pompoenpitten en limabonen. Met een gezond Brain Food-eetpatroon krijg je hier dan ook altijd genoeg van binnen.

Maar hoe kun je de aanmaak van endorfine nu een boost geven, bijvoorbeeld als je last hebt van een neerslachtige stemming of pijnklachten? Het geheim schuilt in het blootstellen van je brein aan pijnprikkels, waar je zelf niet echt last van hebt maar die wel je endorfineniveau tijdelijk verhogen. Een goed voorbeeld hiervan is een acupunctuursessie of een stevige massage.

Andere pijnprikkels waarmee je je endorfine aanmaak kunt vergroten, hebben te maken met – hoe kan het ook anders! – voeding en beweging. Zo stimuleert pittig eten zoals rode pepers je aanmaak van endorfine en dat geldt ook voor sporten. Denk alleen al aan de welbekende runner’s high bij hardlopen. Wanneer je over je eigen grenzen gaat, komt er een flinke sloot aan endorfine vrij.

Heb ik een tekort aan endorfine?

Wanneer je brein een tijdje minder dan gemiddeld endorfine aanmaakt, kun je de symptomen hiervan merken. Je wordt dan bijvoorbeeld knorrig, neerslachtig of krijgt last van hersenmist. Ook kun je trek krijgen in chips of chocolade (vet en suiker zorgen voor een tijdelijke endorfine boost) en ben je gevoeliger voor verslavingen zoals Netflix-bingewatchen en gamen.

Tips voor een endorfine boost

Herken je jezelf in een of meerdere van de bovengenoemde symptomen? Dat betekent niet altijd dat je een endorfine tekort hebt. Het brein is complex en vele stoffen spelen een rol bij jouw mentale en fysieke welbevinden. Wel is zeker dat het nooit kwaad kan om je endorfine aanmaak te stimuleren, aangezien dit gezond eet- en beweeggedrag in de hand werkt.

Als aanvulling op de eerder genoemde tips om jezelf een endorfine boost te geven, wil ik graag nog je eigen blootstelling aan zonlicht noemen. UV-straling geeft je endorfine aanmaak een boost en zorgt ook nog eens voor een verhoogde  aanmaak van vitamine D. Daar kunnen we allemaal wel wat extra van gebruiken, zeker met het oog op de wintermaanden die eraan komen.